Het Berner orgel in de Protestantse kerk staat voor een ingrijpende restauratie. Het hoeft geen uitleg dat een dergelijke renovatie veel geld kost. De totale kosten worden geraamd op pakweg 450.000 euro. Gelukkig staan het Rijk, de Provincie en meerdere fondsen garant voor het overgrote deel van deze kosten. Daarnaast zal de Protestantse gemeente in Ootmarsum ook een deel van de kosten moeten ophoesten. Inmiddels zijn er al meerdere acties geweest, waaronder de taartenacties, het verkopen van kerststukken, de potjes jam en de engeltjes van Dirk. Ook het openstellen van Ons Gebouw tijdens Ootmarsumse evenementen als Kunst in Ootmarsum en Kerst en Kunst leverde een mooi bedrag op. Dat geldt ook zeker voor de Siepelmarkten waar de pannenkoekverkoop en het restaurant Ons Gebouw een mooie bijdrage opleverde. In datzelfde gebouw vond de start van een nieuwe actie plaats en dat is het adopteren van een orgelpijp. De orgeladviseurs Aart van Beek en Gerben Pol gaven het startschot en zorgden samen voor een informatieve bijeenkomst omtrent dit monumentale orgel. Zo lanceerden zij ook het orgelpijpadoptieplan. Iedereen, die dat wil, kan een orgelpijp adopteren. De opbrengst daarvan komt geheel ten goede aan de restauratie van dit unieke kerkinstrument.
Klinkend geschiedenisboek
“Dit Berner orgel in de Protestantse kerk is een historisch instrument,” laten Aart van Beek en Gerben Pol weten. Het is ook ‘hun orgel’ geworden, want ze hebben er veel onderzoek naar gedaan en zetten zich voor de volle 100% in om de restauratie in goede banen te leiden. Niet alleen financieel, maar ook wordt er gereconstrueerd hoe oud dit orgel is. Daarvoor worden veel details onderzocht. Niet alleen de pijpen, de klanken, maar ook de verfsporen van de orgelkast, de toetsen en zelfs de Kalkantenklokje. In vroegere jaren moesten de blaasbalgen door orgeltrappers gevuld worden met lucht en als de organist dat kleine klokje luidde wisten de orgeltrappers genoeg… Tegenwoordig gaat het allemaal elektrisch, maar wat moet dat vroeger toch een bijzondere periode zijn geweest. “Dit orgel heeft een rijk verleden en zoals we het nu kunnen bekijken stamt de oorsprong al uit het begin van de 16e eeuw. In 1781 is het orgel door Eberhard Berner uit Osnabrück opgebouwd in de Simon en Judaskerk in opdracht van het Hervormde kerkbestuur. Dat gebouw, de huidige r.-k. kerk was sinds 1626, door een besluit van Maurits, in gebruik bij de Hervormde Gemeente. Berner gebruikte een windlade en enig pijpwerk uit het al bestaande orgel. Nadat in 1810 vanwege een besluit van koning Lodewijk Napoleon het oude kerkgebouw weer aan de Rooms-Katholieken werd toegewezen en het huidige hervormde kerkgebouw in 1811 was voltooid plaatste Georg Heinrich Quelhorst, toen gevestigd in het nabijgelegen Neuenhaus, het instrument over.
Quelhorst werkte van 1788 tot 1793 in het bedrijf van Eberhard Berner en nadien bij Jacob Courtain. In 1800 vestigde hij zich als zelfstandig orgelmaker en verhuisde in 1813 naar Oldenzaal waar hij een nieuw orgel bouwde in de St. Plechelmusbasiliek. In 1824 voerde Jacobus Armbrost uit Haaksbergen een dispositiewijziging door. Er volgden in de negentiende eeuw diverse reparaties waaronder in 1854 een omvangrijke herstelling van de balgen en windladen door Carl Friedrich August Naber uit Deventer, de stiefzoon van Quelhorst. In 1890 werd het orgel hersteld en gewijzigd door de orgelmakers C. Haupt & Söhne uit Ostercappeln en in 1912 door de firma J. de Koff uit Utrecht. In 1930 werd de oude windvoorziening door dit bedrijf vervangen door een magazijnbalg met een elektrische ventilator.
In samenhang met de restauratie van het kerkgebouw werd in 1966 door Willem Hülsmann, namens de Orgelcommissie van de Nederlandse Hervormde Kerk, een restauratieplan opgesteld dat vervolgens in 1970-1971 werd uitgevoerd door de orgelmakerij D.A. Flentrop uit Zaandam. Het orgel is tot op heden in de toen gerealiseerde toestand bewaard. In 2025, dus ruim vijftig jaar geleden, wordt het orgel opnieuw ‘onder handen’ genomen. Dat wordt met recht een ingrijpende restauratie, waarbij het hele orgel wordt ontmanteld,” laten Gerben en Aart weten. En wat hebben ze veel kennis over dit orgel, veel meer dan de eigen gemeenteleden weten en wat stralen ze hun liefde uit voor dit orgel. Dat bleek uit alles tijdens deze informatieve bijeenkomst in Ons Gebouw.
Ze presenteerden de nieuwe website www.bernerorgel.nl , waarop mensen vanaf 1 maart een orgelpijp kunnen adopteren. Het geld wat ze daarmee geven, wordt volledig beschikbaar gesteld aan de restauratie van het Berner orgel. Dus wie dat wil, adopteer een orgelpijp of adopteer er meerdere. Dat kan dus na 1 maart via de website
Wie meer wil weten kan altijd contact opnemen met de kerkenraadsleden of de orgeladviseurs Gerben Pol en Aart van Beek.
