De Ootmarsumse Ben Morshuis Stichting is geruime tijd bezig met het inventariseren van bijnamen die nu nog in en rond Ootmarsum te achterhalen zijn. Het beroep op medewerking was niet tevergeefs. “We denken dat we er net op tijd mee zijn begonnen. De jongere generatie kent de bijnamen niet of slechts in geringe mate en het zou jammer zijn, wanneer die bijnamen geheel in de vergetelheid zouden raken,” zeggen de BMS-leden.
foto: Bielenbelt Jan van ’t Los Hoes
Het begon allemaal met het verzamelen van bijnamen in Ootmarsum. In de buurtschappen rond het stadje bestaan nog een schat aan bijnamen, die daadwerkelijk ook nog dagelijks worden gebruikt. De BMS besloot derhalve om het gehele parochiegebied als onderzoeksgebied te nemen.. Dus ook Groot- en Klein Agelo, Nutter, Oud Ootmarsum, de Postelhoek, Hezingen en het Springendal. Reeds na de eerste oproep kreeg de BMS veel reacties: families die hun eigen bijnaam doorgaven, maar ook lijsten van enthousiastelingen die ‘hun buurt’ eens uitkamden en met verrassend veel bijnamen kwamen. Het (voorlopige) resultaat is nu een lijst met ruim 400 bijnamen.
foto: Rorink Jan, Latt’n Jan of Jan met de Lat
Vanaf het begin werd besloten dat de resultaten in een publicatie worden uitgebracht. “Maar we kwamen al snel tot de conclusie dat alleen het vermelden van de namen een droge opsomming zou worden.” De taak werd uitgebreid met het achterhalen van de oorsprong van de bijnamen. “We kwamen daarbij tot verrassende ontdekkingen. Veel namen, vooral die van boerenerven hebben een rijke historische achtergrond en worden al in de 13e, 14e en 15 eeuw genoemd met een naam, waarvan uiteindelijk de huidige bijnaam werd afgeleid. De boerenhoven waren vroeger vaak eigendom van de bisschop als leenheer. Verder ontdekten we dat tal van boerenerven in 1811 in privébezit kwamen. Dat was het jaar, waarin de vele bezittingen van het Huis Ootmarsum, de vroegere Commanderie der Duitse Orde werden geveild. Namen van grondstukken, activiteiten en gebruik vormen eveneens de basis voor een bijnaam. Er is een duidelijk verschil tussen de oorsprong van de bijnamen in de buurtschappen en die in de stad Ootmarsum. Om de toekomstige publicatie nóg aantrekkelijker te maken, worden zoveel mogelijk bijnamen van foto’s voorzien. “Dat kunnen de personen zelf zijn, maar ook de boerenerven en huizen. We realiseren ons daarmee wel, dat we hierdoor veel werk moeten verrichten, “zeggen de BMS-ers.
foto: Benthem van Bommelbakker
Gezien de omvang van het onderzoek, zal het nog zeker een jaar duren, voordat tot bundeling van het verzamelde materiaal kan worden overgegaan. Daarom ook blijft de mogelijkheid open om bijnamen in te leveren. “We hebben ze liever driedubbel dan helemaal niet,” zeggen de BMS-ers. “En we willen natuurlijk heel graag foto’s, die bij de betreffende bijnaam horen. Dat kunnen de personen zelf zijn, maar in het geval van boerenerven, is ook de boerderij als gebouw van groot belang,” vullen de enthousiaste onderzoekers aan. Iedereen kan zich voor nadere informatie in verbinding stellen met de leden van de Ben Morshuis Stichting.
