Het schoolmuseum in Ootmarsum geeft een prachtig beeld over de geschiedenis van het onderwijs in Nederland. Het Schoolmuseum Ootmarsum laat in dit museumjaar een bijzondere expositie zien. Er is gekozen voor de op eigen kracht samengestelde expositie “Nederlands-Indië in ons onderwijs”. Met deze expositie wil het schoolmuseum laten zien hoe in Nederland lesgegeven werd over Nederlands-Indië. Maar het Educatorium laat nog veel meer zien. Het onderwijs na de Tweede Wereldoorlog is sterk veranderd. Dat heeft natuurlijk ook alles te maken met de veranderingen in de maatschappij en de ontwikkelingen bij de leerlingen. Juist die leerlingen horen centraal te staan in het onderwijs. Van het schoolmuseum ontvingen we deze bijdrage en wie belangstelling heeft is natuurlijk van harte welkom om dit met eigen ogen te kunnen zien in het knusse schoolmuseum aan de Keerweer in Ootmarsum. Het is een oase om de schoolherinneringen tot leven te laten komen.
Democratisering van het lager onderwijs?
Pas na de Tweede Wereldoorlog vonden er weer ingrijpende veranderingen plaats in de lagere school. Vooroorlogse denkbeelden van een kleine elite van onderwijsvernieuwers, dat het kind in zijn eigen tempo de natuurlijke persoonlijkheid moest ontwikkelen, gingen het lager onderwijs beïnvloeden. Ook keek men, meer dan voorheen, naar de creatieve vermogens van de leerling en de mate waarin het kind met andere kon samenwerken.
Een school met een lokaal zoals te zien is in het museum noemt men een ‘licht-lucht-school’: de ramen zijn groot, ze kunnen goed open gezet worden en de kinderen kunnen naar buiten kijken. Bij de tafel van de onderwijzer staat de luidspreker van de ‘radio- Distributie’ of ‘Draadomroep’. Dit was een systeem van geselecteerde zenders die storingsvrij door de P.T.T. werd uitgezonden. De knop aan de muur regelde de zenderkeuze van 4 zenders en het geluidsvolume. Tot in de jaren zestig beschikten duizenden gezinnen over draadomroep. Door de uitvinder van de F.M. kanalen won uiteindelijk de radio vanwege de veel grotere zenderkeuze.
Het traditionele klassensysteem (vanaf ca. 1800) met zijn afgewogen porties leerstof per jaar en het daaraan gekoppelde ‘overgaan’ of ‘zitten blijven’ ondervond gaandeweg steeds meer kritiek. Mede door de toenemende stimulans van de overheid experimenteerden aan het eind van de zestiger en het begin van de zeventiger jaren veel scholen in Nederland met ‘lossere klassenverbanden’. Naast de al eerder genoemde persoonlijke ontplooiing werd democratisering van het onderwijs de leus. Ieder kind moest, ongeacht rang, stand of huidskleur zoveel mogelijk de kans krijgen zich in zin eigen tempo en op zijn eigen specifieke wijze te ontplooien. Men hoopte op deze wijze leerlingen naar zijn of haar beste vermogens op te leiden en gereed te maken voor het vervolgonderwijs en een beroep.
Uit de individuele leerlingensetjes blijkt dat de aanpak van het onderwijs in de lagere school langzamerhand verschoof van het klassikale lesgeven naar het lesgeven in niveaugroepjes. Er werd meer dan voorheen aandacht geschonken aan de creatieve vakken in de school: het kind kreeg meer kansen om zich individueel op allerlei terreinen (ook op expressief gebied) te ontplooien.
Leerlingensetjes werden geïntroduceerd in 1953. de leerlingen zaten toen in rijen. De opstelling in groepen zoals in dit lokaal, heeft dan ook pas na 1960 plaatsgevonden, en dan nog niet eens op alle scholen.
De ontwikkelingen in het onderwijs zijn natuurlijk niet opgehouden na 1960. in 1984 werd de nieuwe Wet Basisonderwijs aangenomen, waarin kleuterschool en lagere school werden samengevoegd in de nieuwe basisschool.
