Het landschap van Noordoost Twente is vol verrassingen. Dat mag zonder enige twijfel geconcludeerd worden na de lezing van Harm Smeenge. Hij verhaalde onder meer over het kasteellandschap de Hunenborgh. Maar zeker ook over talloze, vaak onbekende gebeurtenissen, die het landschap veranderden, maar ook zo authentiek en passend bij de Noordoost Twentse omgeving passen.
Vrijwilligers gezocht
De jaarlijkse donateursavond van de vereniging Heemhuis Ootmarsum stond geheel in het teken van het landschap van Noordoost Twente. Maar liefst 87 mensen waren naar de Gasterij Oatmössche gekomen voor de lezing van Harm Smeenge. De donateurs en leden werden welkom geheten met een kop koffie. Zo ook de overige belangstellenden en voor zover bekend waren er, naast Ootmarsummers, mensen uit Beuningen, Denekamp, Tilligte, Lattrop, Lage, Agelo, Vasse, Nutter en Hezingen.
De voorzitter van de vereniging, Nettie Aarnink, stond nog even stil bij de naamgeving van Heemhuis Ootmarsum. Het was het jaar 2021 dat in een tweeluik van twee algemene ledenvergaderingen (conform de statuten) is besloten tot een samengaan van de vereniging Heemkunde Ootmarsum en omstreken met de Ben Morshuis Stichting. Deze samengesmolten vereniging is daarna verder gegaan onder de naam Vereniging Heemhuis Poorten Frederik Ootmarsum. Ook riep ze aanwezigen op om zich te melden voor diverse klussen, taken en functies (subsidieaanvraag, sponsoractie, organisatie verkiezing vierde stadsdichter, bibliothecaris enzovoorts), Deze vrijwilligersactiviteiten liggen er voor mensen die zich verdienstelijk willen maken en op zoek zijn naar een stuk gezelligheid en zingeving en tijd hebben.
Na deze openingswoorden werd Harm geïntroduceerd als Dr. Ir. Ing. Harm Smeenge. Als promovendus was hij in 2016 ook in Ootmarsum. Harm was toen net begonnen met zijn onderzoek, maar beloofde de vereniging Heemkunde terug te komen zodra hij gepromoveerd was. Inmiddels is hij in 2020 gepromoveerd en heeft hij in hetzelfde jaar een publieksuitgave gerealiseerd: ‘Het Landschap van Noordoost-Twente (Matrijs).
Harm begon zijn lezing met het ontstaan van het heuvelachtige landschap van Noordoost Twente. Tijdens de voorlaatste ijstijd vormde het landijs de stuwwallen van Oldenzaal en Ootmarsum, waar later landgoederen op kwamen te liggen. De beekdalen zijn er vaak moerassig en op de hogere gronden liggen de essen en kampen en oude akkergebieden. Door de hoogteverschillen, de bijzondere bodemsamenstelling en de vele bronnen en beken ontstond een lappendelen van landschapstypen.
De landschapsecoloog zoog het publiek mee in wat hij voor zijn promotieonderzoek allemaal gedaan heeft om wijzer te worden over het ontstaan van het landschap van Noordoost Twente. En dat is niet gering, want hoe lees je een landschap? Vanuit de drie invalshoeken aarde, mens en natuur vertelde hij hoe hij gegevens uit diverse disciplines betrok om te verklaren hoe het landschap zich heeft ontwikkeld en in feite om een nieuw vakgebied te komen: historische landschapsecologie. Zelf deed hi veel veldonderzoek, verzamelde gegevens over bodemsamenstelling (bodem als archief) en maakte gebruik van oral history. Hiervoor nam hij interviews af en las hij menig heemkundig jaarboek, markeboek en raadpleegde hij waardevolle veldnamen studies.
Het publiek zat de hele avond op het puntje van de stoel te luisteren. Wisten wij dat er ooit op rendieren is gejaagd in Agelo?; dat iepen en lindes in esrand houtwallen typisch Twents is?; dat boeren uit Agelo gewapend met hooivorken verhaal gingen halen op het Singraven omdat hun enige snede gras verdronken was?; dat de export van zandstenen met paarden dwars door de puntbeek geschiedde? Dr Smeenge heeft niet alles kunnen vertellen wat op zijn programma stond. We houden nog een lezing tegoed over het watermolenlandschap van het Mosbeekdal.
Voor diegene die meer wil lezen, leren en begrijpen van het landschap Noordoost Twente ligt er een toegankelijke en rijk geïllustreerde publieksuitgave: Het Landschap van Noordoost-Twente (te koop bij boekhandel Brummelhuis, Ootmarsum). Hierin wordt de wetenschappelijke kennis herkenbaar gepresenteerd en wordt uitgelegd dat alles wat in de afgelopen 15000 jaar tot stand is gekomen de wisselwerking is geweest tussen de mens en het landschap waarin hij woont en werkt. Dit boek lezen zal bij boer, burger en bestuurder nog meer waardering genereren voor het wonderschone landschap van Noordoost Twente. Maar vooral ook inzicht geven in aanknopingspunten voor herstel van landschap en watersysteem en voor klimaatadaptatie.
De voorzitter bedankte Harm voor de uiterst interessante lezing met het recent gepubliceerde boek: “In het hart van het Overijssels landschap, een erfenis van de textielindustrie” van de auteurs Luc Jehee en Mark van Veen (Noordhoek). Tot slot kondigde Jan Raatgerink de eerstkomende publicatie van de vereniging Heemhuis Ootmarsum aan: “Stadsgenoten vertellen…, een bundeling van Pröatkes en Levensverhalen”. Dit boek met verhalen over 49 personen die nauw verbonden zijn met Ootmarsum, ziet spoedig het licht, kost € 24,50 en is te bestellen via Stadsgenotenvertellen@gmail.com
