‘Zwaar transport’ op het terrein van het Openluchtmuseum. Het in stalen balken ingepakte Twente mozaïek, afkomstig uit een oud schoolgebouw in Enschede, werd verplaatst van haar tijdelijke onderkomen, de Schaapskooi, naar haar definitieve plek in de Weemhof. Geen eenvoudige klus, want het 3000 kilo wegende ‘gevaarte’ moest met de nodige zorg en visie worden overgebracht. Noaber Hans Heupink stak met zijn heftruck, transporttankjes en palletwagens de helpende hand toe en daarnaast waren nagenoeg alle leden van de onderhoud – en collectieploeg van het museum aanwezig om hand – en spandiensten te verrichten.
Stukje bij beetje richting Weemhof
De veiligheid stond voorop en daarom vond het ‘zware transport’ met de grootste zorg plaats. De heftruck, die niet in het gras mocht belanden en ook niet in de Weemhof kon komen (kapot rijden van de plavuizen), zette het Mozaïek af via de terrasingang van de Weemhof.
Het lukte het de vrijwilligers om met veel beleid het prachtige kunstwerk van Nel Klaassen op de beoogde plek te krijgen. De zwaarste klus is geklaard, maar er resten nog wat andere werkzaamheden. Er moet nog een verankering komen, de verbinding met de bestaande binnenmuur moet worden gemaakt, er moet een betimmering rondom worden aangebracht en het Mozaïek moet met verlichting uiteraard in de spotlights staan.
Mozaïek bijna ten prooi aan slopershamer
Toen de sloop van de schoolgebouwen aan de Hengelosestraat in Enschede in gang werd gezet kwamen buren, oud leraren en de Historische Sociëteit Enschede in het geweer om een Twents mozaïek te redden dat zich in de hal van het gebouw bevond. In de gebouwen was de voormalige Textielvakschool Twente gevestigd, later de Technische School Twente en weer later het ROC van Twente.
De imposante gebouwen, die een combinatie waren van school- en fabrieksgebouw werden in 1952 gebouwd. In de entree van het hoofdgebouw bevond zich een groot mozaïek dat het ontstaan van de Twentse textielindustrie moest symboliseren. De bouwheren van destijds hebben in 1952 aan kunstenaar Nel Klaassen uit Heemstede de opdracht gegeven een toepasselijk kunstwerk in de vorm van een mozaïek in de hal te vervaardigen. Nel Klaassen (1906-1989) was beeldhouwer, wandschilder en keramiste. Ze had landelijke bekendheid en maakte kunstwerken voor de Rotterdamse Schouwburg, de NL Handelsmy in Amsterdam, gebouw de Amsterdamse Bank en De Bijenkorf in Den Haag. Enkele duizenden stukjes hoogwaardige keramische steentjes vormen de basis voor het Twentse mozaïek dat de textiel huisvlijt in Twente in beeld brengt : de basis voor de textielindustrie van toen. Redenen genoeg om dit bijzondere kunstwerk te behouden.
De actiegroep kreeg het voor elkaar dat de gemeente Enschede het kunstwerk onder de slopershamer weg wist te halen, te conserveren en het op een plek onder te brengen waar het tentoongesteld kon worden.
Het Openluchtmuseum Ootmarsum werd benaderd en bood een voorlopige opslag aan en toegezegd werd om te bekijken waar het kunstwerk een plek zou kunnen krijgen. Het kunstwerk van circa 200 x 300 cm werd uitgezaagd uit de bestaande muur, in ijzeren framewerk gezet en met een kraan naar Ootmarsum vervoerd. Tijdelijk werd het geplaatst in de Schaapskooi van het Openluchtmuseum. Er werd door het bestuur van het OLM besloten om ket kunstwerk een plek te geven in het museumgebouw De Weemhof . Op deze locatie is ook een historisch weefgetouw uit 1890 geplaatst. Linnen stoffen worden hierop vervaardigd, en de ambachtelijke wevers tonen hoe dat vroeger in zijn werk ging.
Met deze beide collectie-items zijn ook weer een interessante aspecten toegevoegd aan het thema van het museum ‘Het land van Heeren en Boeren’. Samen met het weefgetouw en dit mozaïeken kunstwerk vormt het als het ware één geheel en zo is een mooi stukje historie van de textielindustrie in Twente in beeld gebracht.
Mozaïek als symbool van het ontstaan van de ‘Twentsche’ Textielindustrie
De textielindustrie in Twente ontstond vanuit de huisvlijt op het platteland. In bijna elke boerderij was in de 19e eeuw wel een weefgetouw te vinden waar van de eigen verbouwde vlas een linnen stof werd gemaakt.
Fabrieken met honderden spinmachines en weefgetouwen waar katoen werd verwerkt ontstonden in de 20e eeuw.
Voor die textielproductie waren vakmensen nodig. Hiervoor werd door de toenmalige textielfabrikanten samen met de overheid in 1952 de Twentse Textielschool opgericht. Deze werd gebouwd werd aan de Hengelosestraat in Enschede.
Om het ontstaan van de textielindustrie in deze regio te symboliseren werd een kunstwerk voor de hal van deze school in opdracht gegeven aan kunstenaar Nel Klaassen. (1906-1989). Ze was beeldhouwer, keramiste en wandschilder. Ze kreeg landelijke bekendheid door haar vele mozaïek kunstwerken zoals in de Rotterdamse schouwburg, de gebouwen van de NL Handelsmy en de Amsterdamse Bank en de Bijenkorf in Den Haag.
Het kunstwerk bestaat uit enkele duizenden keramische steentjes die samen een afbeelding vormen van een Twentse spinster en een wever achter een weefgetouw.
Dit mozaïek is bij de sloop van het gebouw in 2017 in Enschede gered van de slopershamer en compleet met bestaande muur naar het Openluchtmuseum Ootmarsum vervoerd. Daar heeft een mooie plek gekregen en zorgt voor een toegevoegde waarde aan de collectie van het Ootmarsumse museum.
Deze bovenstaande beschrijving krijgt de bezoeker te zien bij het Mozaïeken Kunstwerk
