Ootmarsum heeft een ‘nieuw’ Joods monument. Het monument ’verdween’ tijdelijk door het weghalen van de kloostermuur. Gemeente en de Ben Morshuisstichting sloegen de handen ineen en gekozen werd voor een nieuw monument waar de inwijdingssteen van de synagoge, die op deze plek heeft gestaan, en de beide door kunstenaar Berend Seiger ontworpen maquettes zijn geïntegreerd.
Het ontwerp van dit nieuwe Jodenmonument is van de hand van Annemiek van Koldenhoven. Peter Jansen, Maikel Loman en Frank Brookhuis van het Metaalbedrijf Denekamp voerden het uit en creëerden een herinneringsmonument dat nóg meer in het oog valt
Op de maquettes staan de namen van de negen uit Ootmarsum weggevoerde Joden. Berend Seiger heeft in deze maquettes een doodlopende weg gesymboliseerd. Verder is ook de inwijdingssteen teruggekomen en deze geeft aan dat op deze plek tussen 18-43 en 1936 de Joodse synagoge in Ootmarsum heeft gestaan. Verder kent het monument honderden Davidssterren, die in het staal zijn aangebracht. Het is gemaakt van Cortenstaal en dat betekent dat het monument op den duur een roestkleurige uitstraling krijgt.
De kosten zijn voor rekening van de gemeente Dinkelland en de provincie.
Onthulling
Op een kille maandagmorgen, 25 april 2016, is het Jodenmonument in de Kloosterstraat onthuld. Nog ingepakt in plastic en gedrapeerd met de Ootmarsumse vlag leidde Herman Baars van het 4 mei comité deze ceremonie in. Wethouder Loes Stokkelaar vertelde over de geschiedenis van het monument dat op 16 december 2001 door de BMS leden Harrie Oude Elberink en Hans Bolscher werd onthuld. Bij veel gebeurtenissen speelt het toeval een grote rol. Ook bij het tot stand komen van het Jodenmonument op deze plaats. In mei 2001 vroeg een gemeentelijk ambtenaar aan de BMS of er in Ootmarsum een Jodenmonument stond. Er zou namelijk een boek worden gemaakt “Joodse oorlogsmonumenten in Overijssel”. Het boek zou in 2002 verschijnen. Enigszins overmoedig antwoordde de BMS dat er geen monument voor de Joden was, maar dat het zo spoedig mogelijk gerealiseerd zou worden. Op 16 december 2001 kon het worden onthuld. Sindsdien is het een monument van betekenis in Ootmarsum, dat jaarlijks door velen wordt bezocht en ook is opgenomen in de Stille Tocht van 4 mei.
‘Er reed een trein naar Sobibor’
Ben Morshuis memoreerde in zijn toespraak naar een aangrijpende documentaire over de Jood Jules Schelvis. “Jules Schelvis verhaalde over zijn reis van Amsterdam via Westerbork naar het concentratiekamp Sobibor. Ruim 1800 Joden werden er in wagons gestopt en 72 uur later zonder eten, drinken, een zitplaats of een plek om je behoefte te doen uit de trein gehaald en naar het vernietigings – of werkkamp gebracht. Dat verhaal maakte diepe indruk op mij,” beschrijft Morshuis deze reis via een letterlijk doodlopende weg, “De trein, waarin Schelvis vervoerd werd, die Sobibor trouwens overleefde, was er één van in totaal 19 reizen naar dit concentratiekamp. Diezelfde reis, met dezelfde eindbestemming hebben in maart 1943 onze Ootmarsumse Joden ook gemaakt. Was het gezin Dusseldorp Vader, moeder en 2 kinderen bij elkaar in zo’n wagon? Konden ze elkaar moed inspreken? Moest de 71-jarige Maurits ten Brink die lange reis staan of was er een kleine zitplaats voor hem? En hoe doorstond het echtpaar Roozendaal het verschrikkelijke transport? We zullen het nooit weten,” laat Morshuis even een indringende stilte vallen. “Van de Ootmarsumse Joden overleefde niemand het!! Er was voor hen geen weg terug. Hun weg, zoals kunstenaar Berend Seiger deze in 2001 op één van de plaquettes van dit monument heeft uitgebeeld, was letterlijk een doodlopende weg. Naast de onlangs geplaatste Stolpersteine zorgt dit monument ervoor dat we nooit zullen vergeten dat er ooit een trein naar Sobibor reed. Maar we moeten er ook voor zorgen, dat er nimmer meer een dergelijk transport zal plaatsvinden.”
Foto’s zijn van Hanneke Wassink-Spermon
