Een zestal leden van de Vogelwerkgroep Ootmarsum is twee dagen op bezoek geweest bij ecoloog en groot natuurliefhebber Jan Doevendans. Het is voor de Siepels een jaarlijks uitje, want ze helpen deze vogelkenner mee om vogels in netten te vangen om ze vervolgens te ringen en dat is weer waardevol om de vogels op hun trek naar andere oorden te volgen. Het is een altijd interessant en leerzaam weekend met boeiende waarnemingen. Dit jaar was het niet anders en dus hebben de vogelliefhebbers genoten van twee prachtige dagen bij Jan Doevendans in Lauwersoog. Hieronder het verslag van Hans Bolscher, gelardeerd met prachtige foto’s van Harry Wolbers.
Verslag weekend vogels ringen met Jan Doevendans in 2013
Deelnemers: Lucie Helthuis, Gerard Groener, Harry Wolbers, George Dujardin, Patrick Scholten en Hans Bolscher
Plaats: Lauwersoog
Tijd: vrijdag 18 en zaterdag 19 oktober
Vertrek vrijdagochtend om 07:30 uur. Rond 09:00 uur gezellig met z’n allen een kop koffie met een broodje en een ei genuttigd bij de sluis van Gaarkeuken. Daarna snel doorgereden naar het Lauwersmeergebied dat we vanaf de kant van Zoutkamp benadereden. Het is schitterend weer, dus het belooft wat, vooral ook omdat de voorgaande dagen het weer wat minder was. We bezochten achtereenvolgens de kijkhut bij het Jaap Deensgat, de uitkijkheuvel in de Kollummerwaard en de vogelkijkhut en ook de uitkijkheuvel bij de Ezumakeeg. Op weg naar het Jaap Deensgat stopten we even om te genieten van de vele brandganzen. Toen we daartoe uitstapten hoorden we al snel de schitterende roepjes van de baardmannetjes. Naar schatting wel een stuk of vijftig bij elkaar. Harry en Patrick hebben hier schitterende foto’s van geschoten.
De vogelkijkhut bij het Jaap Deensgat is altijd goed voor leuke waarnemingen. Hoogtepunt was hier weer de slechtvalk, maar ook de kleine zwaan en de zwarte ruiter deden het goed, evenals de vele verschillende watervogels. Leuk gesprekje gevoerd met een boswachter van Staatsbosbeheer.
De uitkijkheuvel in de Kollummerwaard is het bezoeken meer dan waard gebleken. Hier troffen we twee zeearenden en ook een visarend aan en wees Lucie ons op een hele lichtgekleurde buizerd bij een u-vormige koe!!
Ezumakeeg ook altijd goed voor veel vogels en prima lunchpauze met koffie, broodjes, eieren en iets uit een bepaalde fles! Jammer dat de duizenden vogels zich zo ver van de hut af bevonden. Dit kwam doordat er praktisch geen water stond richting de hut. Leuke waarnemingen hier o.a. kemphaan, witgatje, kleine plevier, grote zilverreiger, goudplevier en ontelbaar veel kieviten. Op de uitkijkheuvel aan de andere kant van de Ezumakeeg ontdekten we de winter- en de zomertaling en ook een reus van een grote mantelmeeuw (wat een joekel!!) Heel bijzonder was hier de ontdekking door George, die met zijn verstand in de hand in het riet stond, van een zwarte ibis. Deze vogel gaf ons een prachtige vliegshow met een heuse landing tussen een grote groep eenden en dat ook nog op kijkafstand!!
Ook hier heel veel baardmannetjes. Onderweg naar deze uitkijkheuvel konden we zoals ieder jaar weer genieten van de statige reebok met zijn geweldige gewei (drie ender) en zijn harem bestaande uit vier sikken. Het is al zeker het derde jaar op rij dat wij deze roedel op precies dezelfde plaats waarnemen.
Na dit rondje Lauwersmeer op zoek naar Jan Doevendans in Lauwersoog. Het weerzien met Jan was hartelijk. Zijn uiterlijk was enigszins veranderd, naar later bleek onder invloed van vriendin Sandra. We helpen Jan eerst met het nodige snoeiwerk op de vangplekken en vervolgens met het opzetten van de mistnetten. Vervolgens wordt er nog even gevangen, maar de netten worden al snel gesloten, omdat we zin hebben in een visje en we ook nog willen gaan vangen met de nieuwe netten bij het huisje in Suyderoog. De vis aan de haven smaakte wederom prima.
Ons werk deze dagen gaat als volgt: De vogels worden eerst in speciale netten gevangen. Dan wordt het geslacht vastgesteld,vervolgens het vetgehalte bepaald, Dan de leeftijd ,gewogen en tot slot geringd.
Omdat Jan een nieuw soort net over het water achter zijn huisje heeft gespannen, waarmee hij onder andere waterrallen, uilen en koperwieken hoopt te vangen, zijn onze verwachtingen hoog gespannen. Soorten die Jan diezelfde week ook al gevangen heeft. Dit nieuwe net is sterker en heeft grotere mazen dan de eerder gebruikte netten, zodat er wat grotere vogels mee gevangen kunnen worden. Kleintjes vliegen er zo door, hetgeen we met eigen ogen konden aanschouwen toen een groepje staartmezen geen moeite had om door de mazen van het net gewoon door te kunnen vliegen. Toen we ons goed en wel verdekt hadden opgesteld in het huisje vloog er een blauwe reiger over. Op onze vraag wat er zou gebeuren als een dergelijk groot beest in het net zou komen, gaf Jan als antwoord dat hij dat nog niet zo gauw zag gebeuren. Als het toch voorkwam dan moet hij als de bliksem in actie moest komen, omdat hij bang zou zijn dat het net door de geweldig scherpe snavel van de reiger beschadigd zou raken. We waren hierover nog niet uitgesproken of klabam, daar vloog de reiger al in het net. Jan op zijn bekende Doevendans manier rende als een gek op het slachtoffer af en samen met hem hebben we de reiger te pakken gekregen zonder het net en de vogel te beschadigen. Het was uiteindelijk nog een hele toer om de vogel in bedwang te houden, te ringen, te wegen en alle maten op te nemen. Dit kostte ons al met al toch wel een klein uurtje. De volgende dag hadden we exact dezelfde uitvoering, maar dan met een aalscholver als hoofdpersoon. Helaas is deze vogel ontsnapt voordat Jan hem goed en wel kon beetnemen.
In de avond vingen we met hetzelfde net nog een koperwiek en als één van de hoogtepunten van dit weekend een ransuil. Tijdens de schemering vlogen er ook nog twee baardvleermuizen in het net achter het huisje. Omdat het nogal lastig is om deze te bevrijden werd besloten om dit net snel te sluiten.
De avond werd traditioneel afgesloten met een drankje en wat lekkere versnaperingen en uitaard met veel hoogstaande zang, waarbij bleek dat ook de vriendin van Jan gezellig mee kan doen. Rond 24:00 uur ging het licht uit en om 06:00 uur de volgende ochtend liepen de wekkers weer af.
Na een stevig ontbijt om 07:00 uur vertrek naar de CES-site voor een dag vogels ringen. Netten uitgezet en vervolgens de traditionele weddenschap ingevuld. Omdat het nogal hard waaide aan het begin van de ochtend werd er voorzichtig geschat, hetgeen achteraf gelukkig verkeerd bleek te zijn. Toen de wind minder werd, kwamen de vogels weer op gang en werd er volop gevangen. Een erg spannend moment brak er aan toen we vanuit de keet konden waarnemen dat een sperwer een aanval inzette op een in het net hangende koolmees. Aanvankelijk leek de sperwer ook vast te zitten, dus sprintte Jan als een gek op het net af. Helaas kwam de sperwer weer los. Het beest bleef echter op jacht. Hij of zij stak het water over en dook opnieuw in één van de netten richting een bungelende vogel. Jan, dit keer geassisteerd door een eveneens sprintende Gerard (had wel iets weg van een sprintende de Cock uit de Baantjes serie 😉 ), deed opnieuw een poging om de sperwer te verschalken, maar helaas ontsnapte de vogel op het allerlaatste moment. Bij terugkomst bleek de koolmees die het eerst aangevallen was aan zijn verwondingen gestorven te zijn.
De volgende vogels hebben we gevangen en geringd gedurende deze zaterdag:
Winterkoning (2), staartmees (14), goudhaan (1), roodborst (6), zwartkop (14), heggenmus (2), grote barmsijs (1), kleine barmsijs (8), pimpelmees (8), bosrietzanger (1), putter (1), vink (1), koolmees (17), koperwiek (1). Terugvangsten: Koolmees (5) met kleurringen van een project van de universiteit van Groningen en een pimpelmees. Ontsnapt: sperwer en aalscholver. Totaal 83 vogels.
George was uiteindelijk de gelukkige winnaar van onze weddenschap. Hij had als zeer ingewijd vogelringkenner ingezet op 64+ vogels.
Waarnemingen tijdens het hele weekend o.a.:
Kievit, fazant, buizerd, kleine plevier, brandgans, nijlgans, kolgans, grauwe gans, krakeend, slobeend, bergeend, kleine zwaan, wilde zwaan, knobbelzwaan, baardman, zeearend, visarend, blauwe reiger, grote zilverreiger, kokmeeuw, kleine mantelmeeuw, slechtvalk, torenvalk, spreeuw, watersnip, houtduif, wilde eend, kemphaan, zwarte ruiter, rietgans, pimpelmees, veldleeuwerik, goudplevier, wintertaling, kuifeend, witgatje, zwarte kraai, wulp, bosruiter, aalscholver, zomertaling, grote mantelmeeuw, zwarte ibis, zwartkop, roodborst, merel, grote barmsijs, kleine barmsijs, ransuil, koperwiek, zanglijster, heggenmus, Vlaamse gaai, ekster, steenloper, regenwulp, bosrietzanger, putter, staartmees, ruigpootbuizerd, koolmees, goudhaan en meerkoet.
Zaterdagmiddag na het genieten van een grote pan prima soep, wederom gemaakt door een dochter van Jan en de traditionele, dit keer door Lucie en Gerard gebakken bloed- en leverworst en het maken van de groepsfoto, rond 16:00 uur de terugreis aanvaard. Met z’n allen hadden we toen al geconstateerd dat we een zeer geslaagd weekend achter de rug hebben met prima weer, heel veel vogels (zowel waarnemingen als ook vangsten) en heel veel vogelplezier. Wat alle deelnemers betreft zeker voor herhaling vatbaar (bij deze voorsteldata voor 2014: 17 en 18 oktober). Verder is wederom duidelijk geworden dat 6 deelnemers het maximum is. Dit op basis van aantal zit- en slaapplaatsen in het huisje op Suyderoog, maar zeer zeker gelet op de ruimte in de hut in Lauwersoog.
Op de terugweg in Zoutkamp bij de palingrokerij aan de haven nog even wat vis (haring, paling en makreel) ingeslagen voor het thuisfront.
Speciale dank aan Jan Doevendans voor zijn gastvrijheid en uiteraard ook aan Gerard voor zijn geweldige inzet als cateraar, barkeeper, koffiezetter, nachtportier, opperwekker, ontbijtserveerder, opruimer, schoonmaker en afwasser en dat alles zonder zijn steun en toeverlaat in deze, Ad, die door een gebroken pols van Riet dit jaar helaas aan huis gekluisterd was.
