8-SEP-2022 – Het bont zandoogje is een algemene vlinder, die inmiddels in het hele land voorkomt. Dat was een jaar of dertig geleden wel anders. Toen was het een echte bosvlinder die beperkte verspreiding had in Nederland. Het bont zandoogje is de komende weken nog volop te zien, want er is net een nieuwe generatie gaan vliegen. Zit hij ook bij u in de tuin?
Bont zandoogjes zijn nog tot ver in oktober te zien (Bron: Kars Veling)Was het bont zandoogje vroeger een soort van bosgebieden in delen van de hogere zandgronden, tegenwoordig is hij eigenlijk overal in Nederland te vinden. De dichtheid in de open graslandgebieden in Flevoland, Friesland en Noord-Holland is echter wel laag. Dat ze zo wijd verbreid zijn, is nog niet zo lang het geval. Als we de kaartjes van de periode 1990 tot en met 1992 vergelijken met die van 2022, zien we een hele sterke toename. Nu zijn er tegenwoordig met de digitale invoerportalen veel meer waarnemingen dan in die eerste periode, maar de verspreiding van bont zandoogje was echter ook in de negentiger jaren goed bekend. Het kaartje hieronder geeft daar een reëel beeld van. Vroeger was het bont zandoogje een echte bosvlinder: hij bezette daar zonnige plekjes op bospaden en open plekken. De laatste jaren wordt hij ook veel in open gebied gezien, hoewel er wel altijd bomen en struiken in de buurt moeten zijn.
Verspreiding bont zandoogje in de periode 1990-1992 en in 2022 (Bron: Kars Veling; kaartjes: NDFF)
In België is er veel onderzoek gedaan aan het bont zandoogje. Onder leiding van Professor Hans Van Dyck van de Universiteit van Louvain in België is daar jarenlang gekeken naar deze vlinder. Onderzoekers zijn bij wijze van spreken in de huid van de vlinder gekropen om te kijken welke eisen hij stelt aan zijn omgeving. Daarbij hebben ze ook gekeken naar bont zandoogjes uit het bos en bont zandoogjes uit opener gebieden. Het blijkt dat het verschillende typen zijn, met andere eigenschappen. Zo zijn de vlinders uit open gebieden veel zwerflustiger en oriënteren zich ook anders dan de bosvlinders. Bont zandoogjes, zowel de bos- als de openlandvlinders, hebben een boeiend gedrag. Dit kunnen we nu dus ook in onze tuinen waarnemen. De mannetjes bezetten daar een plekje waarvandaan ze alle andere mannetjes fel achtervolgen en wegjagen. Soms gaan de twee vechtersbazen wel vijftig meter de hoogte in. Een vrouwtje dat in het territorium komt, jagen ze uiteraard niet weg: zij is van harte welkom. Het vrouwtje zet, na de paring, haar eitjes af op allerlei grassen. Er zijn drie generaties en bont zandoogjes zijn te zien van april tot eind oktober.
Meer informatie
- In het prachtige boek ‘Het orakel van de bosnimf’ van de eerder genoemde Hans van Dyck komt het bont zandoogje ook regelmatig langs. Een echte aanrader!
Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Kaartjes: NDFF
