Pasen in Ootmarsum. Wie dat nog nooit heeft meegemaakt, moet toch eens naar het stadje in het noordoosten van het mooie, natuurschone Twente komen. Het stadje kent een oude slogan: ‘Enig en Anders’ en dat geldt zeker met Pasen. De Paasgebruiken, of beter verwoord Paastradities, worden door de bevolking al generaties lang in ere gehouden. Misschien wel eens gehoord van het Vlöggelen? Misschien wel eens gezien op televisie? Het is de moeite waard om het te bekijken en het is zeker de moeite waard om er aan mee te doen.
Dat is echter niet het enige wat er in het stadje allemaal te beleven valt. En wie is uitgekeken in Ootmarsum, maar dat is haast onmogelijk, kan ook nog eens genieten van de prachtige natuur rondom het stadje. Het is er heuvelachtig, men vindt er de rust en het landschap ademt momenteel de lente. De rust en de ruimte zijn inspirerend. Met campings, hotels, appartementen en vakantiehuizen her en der verspreid door het landschap, zijn er voldoende mogelijkheden om te overnachten. Via de site van de plaatselijke VVV: http://www.ootmarsum-dinkelland.nl/ valt er nog veel meer informatie te vinden. Ook zijn er de mooiste musea en het centrum van het stadje kent verschillende kroonjuwelen. Die gaan we niet noemen, want iedereen heeft zijn eigen smaak. Wel zal men onder de indruk zijn van de vele kunstuitingen, die gecreëerd worden door musea, galerieën, ateliers en allerlei vormen van winkels.
Ook dit is allemaal te vinden op de VVV site. Voeg daarbij de vele restaurants en een dagje, een weekend, een midweek behoren tot de ongekende mogelijkheden van het stadje Ootmarsum.
Maar nu terug naar Pasen!!!
De vele Paasgebruiken zijn eigenlijk al op de eerste zondag van de vastentijd begonnen. 6 Poaskearls, jonge knapen met hoeden op en regenjassen aan moeten alles regelen om de Paastradities goed te laten verlopen. Ze moeten zorgen voor twee nieuwe Poaskearls, het paashout moet geregeld worden en daarvoor zijn allerlei attributen nodig om het te kunnen ontsteken. Er moeten toestemmingen en vergunningen worden aangevraagd en de Paaswagens moeten in optimale conditie worden gebracht. En dit is eigenlijk nog maar een kleine greep uit de activiteiten van de Poaskearls. Het blijft altijd enigszins mystiek om de jongemannen rond te zien lopen. Zwijgend af en toe knikkend, maar altijd op weg naar een doel.
Op Goede Vrijdag is het de grote dag voor twee nieuwe Poaskearls. Rond de klok van 18.30 uur verschijnen ze bij de hoofdingang van de Rooms Katholieke Kerk.
Onder grote belangstelling stellen zij zich daar op. Er wordt door de nieuwe Poaskearls geen woord gezegd: ze staan er en voor hen is dit het begin van een grote uitdaging. Iets voor zevenen komen de overige 6 Poaskearls en krijgen de nieuwelingen de eerste ‘geheimen’ van de Poaskearls te horen. Ze maken eerst een cirkel en vervolgens stellen ze zich in een rij op langs de kerkmuur. Niet veel later lopen ze de kerk in en volgen dan de viering. Na de kerkdienst leren de nieuwe Poaskearls steeds meer en stellen ze zich voor aan de oud Poaskearls, die in grote getale aanwezig zijn voor een soort ‘ontgroening’ van de nieuwe Poaskearls.
Veel slaap krijgen de Poaskearls met de Paasdagen niet, want op Paaszaterdag zijn ze al voor het eerste morgenlicht op ’t Springendal om het Paashout te verzamelen. In het stadje zelf is stadsomroeper Henny Bodde vanaf 10.00 uur in de weer om de mensen op te roepen mee te gaan met het Paashout halen.
Veel Ootmarsummers en oud-Ootmarsummers geven daaraan gehoor. Om 13.00 uur verzamelen ze zich op de Markt en daar komen de drie Paaswagens (Vader, Zoon en Heilige Geest) getrokken door prachtige paarden om naar ’t Springendal te trekken. Aan het einde van de middag komen ze terug, want ze moeten voor zonsondergang op de Paasweide aan de Almelosestraat zijn. Het is een prachtig gezicht om de Paaswagens, hoog opgetast met dennenhout en dennentakken door de smalle straatjes van Ootmarsum te zien trekken. De weg loopt naar het centrum toe wat omhoog en de bochten zijn krap. Vanuit het centrum loopt het straatje naar beneden en daar moeten de voermannen de paarden echt afremmen. Het laatste gedeelte naar de Paasweide zorgt voor spectaculaire beelden. De kleine toegangsweg zorgt er voor dat de takken langs het draad schuren en het indraaien naar de Paasweide is een hele klus, die de voermannen moeten klaren. In galop worden de paarden aangespoord en met een flinke vaart galopperen ze de weide op onder luid applaus en gejuich van de vaak vele aanwezigen. Een uniek schouwspel dat men niet mag missen.
Op Eerste Paasdag moet men opnieuw vroeg uit de veren. De rondgang om de Wehme wacht. Het zijn veelal de Ootmarsumse mannen, die meelopen en het geluid van de donkere mannenstemmen weerkaatst al vanaf 8.00 uur door de nog stille straatjes. In de middaguren wordt dit herhaald, maar dan zijn de Poaskearls en hun gevolg al omringd door nieuwsgierige mensen, die vaak ademloos staan te kijken naar deze bijzondere traditie. Het hoogtepunt van deze Eerste Paasdag is ongetwijfeld het vlöggelen.
Onder leiding van voorzanger Ben Morshuis, die vanaf 1970, dus al 45 jaar, deze rol vervuld, verzamelen de Poaskearls zich bij de Poaskamp en lopen dan naar het voormalige hotel de Vos. Op deze driesprong wordt de grote sigaar aangestoken, die sinds mensenheugenis ‘geleverd’ wordt door de tabaksgoeroe Hans Heupink. Vervolgens zet Ben Morshuis de toon en worden tijdens het vlöggelen twee Paasliederen gezongen. Er is een Paasbrief, waarop deze liederen staan afgedrukt, want het is ondoenlijk om alle coupletten uit het hoofd te kennen. Deze Paasbrief wordt vaak onder de kraag van de voorganger gestopt, want hand in hand loopt, eigenlijk vlöggelt, men door de straatjes, de pleintjes en de steegjes van het mooie stadje. Op verschillende plekken rondt men een stiepel en slingeren de deelnemers door Ootmarsum om op de Markt uit te komen. Daar maken de Poaskearls verschillende rondes totdat iedereen, die deelneemt, op de Markt is gekomen. Nadat alle vlöggelaars op de Markt zijn, dromt men gezamenlijk naar het midden. De Paasliederen worden nogmaals luidkeels en gezamenlijk gezongen en dan als een soort ritueel worden de jongste kinderen in de hoogte getild. En dan wordt het gewoon even stil in het stadje…………..Iedereen neemt de tijd om wat te eten met eieren als hoofdgerecht. In sommige families is het niet vreemd dat men er een soort wedstrijd van maakt en dat sommigen toch wel een 30 eieren naar binnen weten te werken. Ook dat is een traditie.
Op deze eerste Paasdag worden de Paasgebruiken afgesloten met het ontsteken van het Paasvuur op de Paasweide. De twee jongste Poaskearls moeten zorgen dat het dennenhout vlam vat en doen dat nog met ouderwetse petroleum. Ook worden balen hooi ‘in de strijd geworpen’ om het vuur goed te kunnen laten branden. Het Paasvuur in Ootmarsum trekt enorm veel toeschouwers, op de weide staat een kraampje waar de kinderen snoepgoed kunnen kopen tegen prijzen uit de jaren zestig. Het gaat om het idee. De Poaskearls zijn natuurlijk aanwezig en op deze plek aan de voet van de Kuiperberg is het voor velen een feest van herkenning. Vele families lopen samen naar het Paasvuur, oud-Ootmarsummers treffen daar hun vrienden van vroeger en in het schijnsel van de vlammen worden de warme herinneringen van vroeger weer opgehaald.
Op Tweede Paasdag herhalen zich deze rituelen opnieuw. De rondgang om de Wehme en het vlöggelen zijn de belangrijkste ingrediënten. Het vlöggelen begint deze Tweede Paasdag een half uur later. De reden is dat er geen Paasvuur meer wordt ontstoken.
Na het vlöggelen wordt het weer rustig. Iedereen zoekt daarna zijn eigen gezelligheid en dat kan thuis of in één van de vele cafés, hotels of restaurants zijn. Ootmarsum kent mogelijkheden genoeg. De Poaskearls rondden hun activiteiten af met gezamenlijk te eten en bij elkaar te komen met al die mensen, die hen hebben geholpen. De sigaar wordt gedoofd en de twee oudste Poaskearls dragen dan langzamerhand hun taken over aan de overgebleven jonge mannen.
Pasen in de Siepelstad met zijn prachtige gebruiken, die in Ootmarsum worden gekoesterd. En het is heel bijzonder om daar zelf getuige van te zijn. Ootmarsum is met Pasen ook ‘Enig en Anders’.
