Stichting Behoud Twents Landschap, LTO Noordoost Twente, Gebiedscollectief Noordoost Twente, Landschap Overijssel, waterschap Vechtstromen en de gemeenten Dinkelland, Losser, Oldenzaal en Tubbergen ondertekenden vandaag de Landschapsdeal Noordoost Twente. Een initiatief waarbij overheden en landbouw- en natuurorganisaties zich samen met agrarische ondernemers, particuliere grondeigenaren en andere beheerders inzetten voor duurzaam beheer van landschapselementen tegen een eerlijke beloning. Zo dragen we bij aan de natuur-, klimaat en waterdoelen in onze regio én we zorgen voor sociaaleconomische ontwikkeling en een leefbaar platteland.
De liefde voor het landschap verbindt
Voorzitter Eibert Jongsma van de stuurgroep Landschapsdeal verrichtte het openingswoord: “De liefde voor het landschap verbindt ons. Boeren, bewoners en natuurorganisaties kunnen elkaar vinden om het Twentse coulisselandschap te behouden.” Jongsma toonde zich erg verheugd over het bereikte akkoord. “We hebben best veel op ons af zien komen. We moeten de biodiversiteit versterken, de stikstof juist verminderen, energie opwekken en het water beheren. Met als doel om het unieke Twentse landschap te behouden. Dat kunnen we alleen als we het samen doen.” Daarmee doelde de stuurgroep voorzitter mede op het groene kleinschalige karakter van Noordoost Twente, het behouden en versterken van duurzame landschapselementen en het in stand houden van een vitaal platteland. “Met de Landschapsdeal gaan we aan de slag met onder meer de agrarisch ondernemers en grondeigenaren, die houtwallen, bomenrijen en andere landschapselementen al van oudsher onderhouden. Samen zorgen we, dat we ook op de lange termijn van onze kenmerkende landschapselementen kunnen genieten. Het herstel van landschapselementen vinden we van belang, omdat deze nog altijd een grote meerwaarde hebben. Als aantrekkelijke leefomgeving voor mensen om te wonen, werken en beleven, maar ook als netwerk van verbindingswegen in het landschap tussen natuurgebieden voor planten en dieren.”
Nieuwe functie voor cultuurhistorisch landschap
Het onderhoud van landschapselementen zoals de houtwallen en singels klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Van oudsher onderhouden de agrarisch ondernemers deze houtstructuren, die het landschap zo typisch Twents maakt. “De houtwallen dienden vroeger als raster voor het vee en om het gewas te beschermen tegen barre weersomstandigheden,” vertelt Eibert Jongsma. “De houtwallen werden met regelmaat gesnoeid, omdat het hout nodig was voor de kachel en voor gereedschap en gebouwen. Het hout is niet meer nodig voor het verwarmen van de woning, maar de houtwal moet nog wel gesnoeid worden, om ook op de lange termijn een gevarieerde dichte houtwal te zijn. Wij zijn trots op de rijke cultuurhistorie die het landschap deze waardevolle betekenis heeft gegeven. Bovendien zien wij kansen om met duurzaam beheer bij te dragen aan onze maatschappelijke opgaven, zoals het verbeteren van biodiversiteit. Daarnaast zijn houtwallen uitstekende verbindingen tussen natuurgebieden en bieden ze een beschermde leefomgeving voor diverse dier- en plantsoorten. Een landschap dat we nu en in de toekomst willen beleven. Dat vraagt om duurzaam onderhoud, tegen een eerlijke beloning.”
Het nut van landschapselementen is veel breder. “In tijden van extreme droogte en extreem natte perioden, is het vasthouden van water cruciaal,” legt Nettie Aarnink van waterschap Vechtstromen uit. “Om de effecten van de klimaatverandering tegen te gaan, is het van belang om CO2 vast te houden. Bomen en struiken leveren daar een belangrijk bijdrage aan. Maar de houtwallen zijn ook van groot belang voor de waterkwaliteit. Door de schaduw blijft het water koel genoeg en dat is cruciaal voor het zuurstof in het water en de dieren die in het water leven.”
Zagen hoort erbij
Het zagen en snoeien zorgt in de praktijk vaak voor veel onrust in de omgeving. “Eens in de twee tot drie jaar moeten een houtwal worden gesnoeid,” vertelt Sjoerd Ribberink van LTO Noordoost Twente. “Wij als agrarisch ondernemers zijn vaak eigenaar en dus beheerder van de houtwallen. Voor het onderhoud is het van belang dat de ondernemers zich beseffen hoe waardevol deze houtwallen zijn. Het gaat niet alleen om beleving en cultuurhistorie. Inmiddels is ook duidelijk dat we met duurzaam beheer van onze houtwallen ook bij kunnen dragen aan de klimaatopgaven, biodiversiteit en de bescherming van diersoorten. Die bewustwording onder de ondernemers groeit, maar het grote publiek moet ook inzien dat het kappen dus ook van belang is.”
Juist voor de wisselwerking tussen het publiek met een groot hart voor het landschap en de beheerders van het landschap, hebben deze partners de handen ineen geslagen. Zo is Stichting Behoud Twents Landschap kritisch op ontwikkelingen die het coulisselandschap in Noordoost Twente raken. “We hebben in het verleden vraagtekens gehad bij de zorgvuldigheid van het beheer van die typische Twentse landschapselementen, zoals de houtwallen en singels,” vertelt Thom Weterings van Stichting Behoud Twents Landschap. “Maar door met elkaar in gesprek te gaan, is er meer wederzijds begrip en besef. We delen de zorg om het voortbestaan van ons landschap en streven samen een zorgvuldig en duurzaam beheer na. Wat duurzaam beheer precies inhoudt, daar moeten we het gesprek over voeren. Juist met zicht op al die andere opgaven.”
Pluim voor duurzaam beheer landschap
Met de Landschapsdeal Noordoost Twente zorgen de partners gezamenlijk voor meer besef van waarde van het landschap en meer begrip voor duurzaam beheer. “We zorgen voor begeleiding en advies bij beheer, zodat de beheerders op de juiste wijze handelen. Duurzaam beheer belonen we met een pluim, omdat we ook aan het grote publiek willen laten zien, dat het kappen in een houtwal, op de lange termijn meer oplevert,” aldus wethouder Erik Volmerink van Tubbergen. “Verder zetten we ons graag in voor betaalbaar landschapsbeheer. Landschapsbeheer wordt nog te veel als vanzelfsprekend gezien, maar het kost een beheerder ook tijd en geld om het landschap te onderhouden. Daar mag best iets tegenover staan.”
Dat vindt ook wethouder Harry Nijhuis van gemeente Losser: “Ons coulisselandschap heeft een grote belevingswaarde. Behouden en versterken van het landschap heeft dan ook een grote economische waarde in de recreatieve sector. Tijden veranderen, maar de landschapselementen zijn nog steeds zo waardevol als vroeger.”
