Bundel verschillende soorten vervoer op één plek, daardoor stap je vlotter over op OV of leenfiets en ben je sneller op je bestemming. Dat is de kern van de pilot die Gedeputeerde Staten (GS) wil starten om Overijssel beter bereikbaar te maken. GS vroegen daarom aan Provinciale Staten (PS) in te stemmen met een investering van 4 miljoen euro. PS waren niet snel overtuigd. Zo betwijfelden Statenleden de meerwaarde van de pilot. En wat als de pilot mislukt? Blijft Overijssel dan net zo bereikbaar zoals het nu is? Dit bericht beschrijft op hoofdlijnen hoe PS uiteindelijk tot een besluit kwamen in de Provinciale Statenvergadering van 29 mei 2024.
Gedeputeerde Staten (GS) vroegen PS om voor de aanpak van hubs deze coalitieperiode 4 miljoen euro beschikbaar te stellen. Hiervan gaat 3,5 miljoen euro naar de (door)ontwikkeling van hublocaties. Voor de monitoring, evaluatie, overkoepelend onderzoek en advies en overheadkosten reserveren GS de overige half miljoen euro. Het investeringsvoorstel noemt locaties en kondigt aan dat eind 2026 de pilot wordt geëvalueerd. De uitkomst hiervan wordt begin 2027 aan PS aangeboden.
Wat is een hub?
Volgens het Investeringsvoorstel aanpak van hubs in Overijssel is een hub zowel een overstaplocatie als een aantrekkelijke plek met voorzieningen: ‘Elk station of halte is in principe een overstaplocatie: het is mogelijk om te voet, met de fiets en vaak ook met auto te komen en met het OV verder te reizen of andersom’. Hoe de hub wordt ingericht en welke voorzieningen worden geboden, hangt volgens GS onder andere af van de locatie, de behoefte van de omgeving en de verschillende mobiliteitsnetwerken die worden verknoopt. Het opzetten van hubs vraagt volgens GS altijd maatwerk.
Infosessie
Voordat in de Provinciale Statenvergadering van 29 mei er een definitief besluit kon worden genomen, lieten de Statenleden zich eerst informeren over het investeringsvoorstel tijdens een infosessie op 3 april. Tijdens een infosessie worden Statenleden geïnformeerd en mogen zij enkel technische vragen stellen. Dit zijn inhoudelijke vragen die Statenleden helpen om een duidelijk beeld te vormen over het investeringsvoorstel. Tijdens de infosessie ziet de voorzitter er daarom op toe dat er bijvoorbeeld geen politieke mening van betrokken ambtenaren wordt gevraagd. Statenlid Gert Brommer is voorzitter van de Statencommissie Verkeer en Vervoer en zat de infosessie voor.
Vervolgsessie nodig
Tijdens deze infosessie gaven ambtenaren een presentatie aan leden van de Statencommissie Verkeer en Vervoer. Zij maakten onderdeel uit van de eenheid Ruimte en Bereikbaarheid, team Mobiliteit van de provincie Overijssel. De presentatie belichtte onder andere dat de provincie Overijssel in overleg met betrokken gemeenten vijf locaties had geselecteerd. Het betreft de treinstations van Steenwijk, Kampen Zuid en Dalfsen en de P&R locaties Enschede Zuiderval en Zwolle Hessenpoort. Uiteindelijk bleek een enkele sessie niet voldoende om alle vragen te beantwoorden. Daarom werd er een vervolgsessie ingepland op 8 mei. Tussentijds stuurden Statenleden Tiemen Jan van Dijk (VVD), Emma Peetsma (PvdA) en Remco Roelofs (FVD) schriftelijke vragen. Deze werden voorafgaand aan de sessie op 8 mei schriftelijk beantwoord.
Wat is STOMP?
De vervolgsessie maakte duidelijk dat verschillende Statenleden nog veel vragen hadden. Zo werd gevraagd of het verleggen van buslijnen betekent dat er haltes verdwijnen. Er werd ook gesproken over het STOMP-principe dat in het investeringsvoorstel wordt genoemd: ‘Dat houdt in dat de voorkeursvolgorde van personenverplaatsingen is: Stappen, Trappen, OV, Mobiliteitsdiensten, en tot slot de Privéauto. Lopen en fietsen zijn gezond, energie-efficiënt en vragen relatief weinig ruimte. De energie- en ruimte-efficiëntie van OV en deelmobiliteit zijn eveneens hoger dan die van privé-automobiliteit.’ Met het afsluiten van de extra infosessie, werd de beeldvormende fase afgesloten.
Statencommissie aan zet
De leden van de Statencommissie Verkeer en Vervoer gebruikten de extra infosessie om een beeld te krijgen van het investeringsvoorstel. GS vragen hen dus om in te stemmen met een investering van 4 miljoen euro voor een proef met nieuwe overstaplocaties. Maar wat vinden de Statenleden hier nu eigenlijk van? Om tot een goed oordeel te komen, kwamen de Statenleden op 15 mei in de Statencommissievergadering bijeen. Hierbij was ook gedeputeerde Dadema (Mobiliteit) aanwezig. Helaas lukt het de vergadering niet om het investeringsvoorstel te bespreken. Andere agendapunten vroegen meer tijd dan voorzien. Daarom werd op de avond van 22 mei de vergadering voortgezet. Hier bespraken de Statenleden politieke vragen die hen bezig hielden. Zo vroegen een aantal fracties zich af of met de komst van de hubs er bushaltes zouden verdwijnen doordat buslijnen zouden worden verzet. En wat er zou gebeuren als de pilot mislukte. Gedeputeerde Dadema gaf aan dat dit geval er terug zou worden gegaan naar de oude situatie. Ook sprak de Statencommissie de wens uit om ook tussentijds op de hoogte te worden gehouden van het verloop van de pilot. Uiteindelijk besloot de Statencommissie om het investeringsvoorstel als een bespreekstuk in de Provinciale Statenvergadering in te brengen. Dit betekent dat PS het investeringsvoorstel verder bespreekt in de Statenvergadering voordat er over wordt gestemd.
Toezeggingen
Tijdens de Statencommissievergadering deed gedeputeerde Dadema (Mobiliteit) enkele toezeggingen. Onder een toezegging wordt verstaan een belofte van de gedeputeerde die daadwerkelijk waar moet worden gemaakt. Zo deed hij op verzoek van de Statencommissie de toezegging dat PS ook tussentijds in een infosessie over de voortgang van de pilot te worden geïnformeerd. De Statencommissie vroeg extra aandacht voor toegankelijkheid voor mensen met een handicap, het betrekken van flexvervoer en de aanwezigheid van toiletten. Dadema deed de toezegging dat de pilot aandacht voor deze punten zou hebben. Daarnaast deed de gedeputeerde op verzoek de toezegging om informatie te delen over de gemiddelde reisafstand naar een hub, vergeleken met de gemiddelde reisafstand naar een huidige opstapplek.
Statements in Provinciale Statenvergadering
Het investeringsvoorstel stond als tiende punt op de agenda van de Provinciale Statenvergadering van woensdag 29 mei. Commissaris van de Koning Andries Heidema trad op als voorzitter. In de aanloop naar de Statenvergadering dienden de Statenfracties geen moties of amendementen in. Het is dan gebruikelijk dat in zo’n geval een voorstel zonder bespreking in stemming wordt gebracht als hamerstuk. Voorafgaand aan de vergadering gaven de fracties van Volt, SP, D66 en BBB aan een statement te willen geven. Daarom bleef het investeringsvoorstel een bespreekstuk.
Deelscooters
Allereerst sprak fractievoorzitter Maryse Wulf van Volt. Zij gaf aan dat haar partij grote waarde hecht aan bereikbaarheid, maar dat Volt het investeringsvoorstel toch niet zal steunen. Zo meent de partij dat de pilot de bereikbaarheid van steden verbetert, maar niet de mobiliteit van plattelandsbewoners. De pilot vergroot volgens Volgt voor inwoners de afstand naar een halte of andere opstapplek voor het OV. Daarnaast mist Volt ruimte voor alternatieve vormen van vervoer zoals deelscooters. Statenlid Reinier Mulder van de ChristenUnie gaf aan verrast te zijn door het standpunt van Volt. Hij vroeg wat het standpunt van Volt zou kunnen veranderen. Hierop gaf Wulf aan de bereidheid bij GS te missen om met PS verder te praten over aanpassing van het plan, bijvoorbeeld door in te zetten op deelscooters.
Beheer
Fractievoorzitter Herman Kalter van de SP benadrukte dat zijn partij wil dat dit niet leidt tot onomkeerbare besluitvorming. Daarmee stelt de partij dat het mogelijk moet zijn om besluiten ongedaan te maken als deze slecht uitpakken. Daarnaast wil de partij dat er goed wordt nagedacht van wie de hubs zijn. De SP ziet deze als onderdeel van publiek openbaar vervoer. Volgens de SP is daarom de provincie Overijssel verantwoordelijk voor beheer van de hubs. Op dit statement volgende geen vragen van andere fracties. Kalter sprak op dit moment niet uit of de SP het voorstel steunde.
Enthousiast
Namens D66 verklaarde Statenlid Niels van Elk dat zijn partij enthousiast is over het plan. Volgens hem biedt het investeringsvoorstel de mogelijkheid om bereikbaarheid en leefbaarheid te bevorderen. Hij wenste GS succes bij de uitvoering.
Vertrouwen
Statenlid Hans Dekker gaf aan dat de BBB het investeringsvoorstel steunt. Wel roept de partij op om te voorkomen dat er haltes van de regiolijnen verdwijnen. Fractievoorzitter Maryse Wulf (Volt) vroeg of BBB dit voorstel nu wel kan steunen. Immers volgens Volt had gedeputeerde Dadema eerder in de Statencommissievergadering aangegeven dat er bushaltes zouden verdwijnen. Dekker gaf aan dat de BBB zich niet herkende in de conclusie van Volt. Volgens hem vertrouwt BBB de aanpak van de gedeputeerde.
Misverstand
Gedeputeerde Dadema reageerde op de statements. Hij benadrukte dat GS scherper nadenkt over de bereikbaarheid van het platteland en het niet de bedoeling is dat bushaltes verdwijnen. Hierop vroeg Fractievoorzitter Wulf van Volt of het klopt dat de pilot bushaltes wil verminderen. De gedeputeerde verwees naar de eerder gehouden Statencommissievergadering. Hij noemde daar een fictief voorbeeld waarin een buslijn sneller zou kunnen rijden omdat deze minder haltes aandoet. Het is volgens hem een misverstand dat er door de pilot bushaltes moeten verdwijnen.
Bespreking afgerond
Na deze bespreekronde hadden de Statenleden geen behoefte om in een tweede gesprekstermijn dieper op deze statements in te gaan. Voorzitter Andries Heidema sloot daarmee dit agendapunt af en kondigde aan dat het investeringsvoorstel aan het eind van de Provinciale Statenvergadering in stemming zou worden gebracht.
Stemmen en Stemverklaringen
Voordat de Statenleden overgingen tot stemming, kwamen onderstaande partijen met een stemverklaring. In een stemverklaring lichten Statenleden toe waarom hun fractie voor of juist tegen een voorstel stemmen.
• FVD: De partij stemt tegen omdat de partij liever aan mensen zelf overlaat welk vervoersmiddel zij mogen kiezen.
• CU: De partij stemt voor op voorwaarde dat gedeputeerde zich houdt aan de toezegging dat er geen buslijnen worden beperkt na de pilot.
Statenleden stemden aan het eind van de Statenvergadering over Statenvoorstellen en dus ook over dit Investeringsvoorstel. Uiteindelijk werd het investeringsvoorstel AANGENOMEN met 43 stemmen voor en 02 stemmen tegen. Tijdens de stemming waren er 45 Statenleden aanwezig.
Over Provinciale Staten
Provinciale Staten zijn de volksvertegenwoordigers van Overijssel en vormen het algemeen bestuur van de provincie. Statenleden worden elke vier jaar door de inwoners van Overijssel gekozen. Na de verkiezingen wijzen zij Gedeputeerde Staten (GS) aan die het dagelijks bestuur vormen van Overijssel. PS bepalen het beleid van de provincie op hoofdlijnen en controleren of GS het vastgestelde beleid goed uitvoeren. Overijssel heeft 47 Statenleden die verdeeld zijn over 14 partijen. Voorzitter van de Statenvergadering is de Commissaris van de Koning Andries Heidema.
