Samen met partners en betrokkenen werkt de provincie Overijssel elke dag aan het behoud en de versterking van onze natuur. Met bevlogenheid en toewijding, want de natuur is ons veel waard. Toonaangevende agrarische bedrijven produceren voedsel van wereldklasse en er is sprake van hecht noaberschap. Boeren spelen een onmisbare rol in het beheer van het landschap en de natuur: onze gekoesterde tuin. En ja, de combinatie van natuur, leven en werken is gaan schuren.
Als provincie Overijssel zijn we doordrongen van de noodzaak om de stikstofuitstoot fors te verminderen. Daarover schreef het kabinet op 10 juni 2022 twee brieven met daarin doelen voor Overijssel en de schetsen van het landbouwbeleid. De gevolgen van de plannen die beschreven worden in de brieven zijn enorm. De plannen roepen emotie en onzekerheid op bij onze boeren, burgers en ondernemers. In vrijwel alle gebieden waar we werken aan natuurherstel, haken om die reden agrarische ondernemers af. De bereidheid om mee te denken aan natuurontwikkeling verdwijnt als sneeuw voor de zon, terwijl draagvlak juist essentieel is om de grote opgave waar we voor staan te klaren.
Twee jaar geleden zijn we, in nauwe samenwerking met de betrokkenen, in zes verschillende gebieden voortvarend gestart met de ‘gebiedsgerichte aanpak stikstof’. Waar tot afgelopen vrijdag constructief werd samengewerkt, is nu amper nog bereidheid verder te werken aan vermindering van de stikstofuitstoot. Kortom, in Overijssel leiden de kabinetsbrieven tot stagnatie waar versnelling juist zo broodnodig is. Daarvoor zien wij de volgende redenen:
- De noodzaak om de uitstoot van stikstof flink te verminderen is er ook in Overijssel. Maar de invulling per gebied, met name in en rondom natuurgebieden, zoals door de minister in haar brief en kaart genoemd is in veel gevallen niet realistisch, niet afgestemd op de lokale situatie en onhaalbaar. Helemaal zonder concreet perspectief voor de landbouw.
- In de brieven wordt de opgave om stikstof te reduceren vooralsnog eenzijdig bij de landbouw gelegd, terwijl het vanzelfsprekend moet zijn dat alle sectoren gelijkmatig hun steentje bijdragen. Dat ontbreekt in de kabinetsplannen.
- Juist vanwege de noodzaak om de natuur te versterken middels een daadkrachtige samenhangende aanpak is het belangrijk dat een uitwerkingsplan niet alleen gaat over stikstofreductie maar ook direct de doelen voor de zogenaamde ‘kaderrichtlijn Water’ en het klimaat beslaat. Deze doelen volgen echter pas over enkele maanden vanuit het Rijk, terwijl we nu al aan de slag moeten met een brede, samenhangende aanpak.
- In de brieven van de ministers is geen aandacht voor de leefbaarheid, werkgelegenheid en bestaanszekerheid in het landelijk gebied. De provincie Overijssel ziet dit juist als een cruciaal onderdeel van het plan dat gaat over onze toekomst en gaat nadrukkelijk de sociaaleconomische gevolgen meewegen in onze regionale aanpak.
Alles overziend zijn de huidige plannen van het Kabinet voor Overijssel in de voorgestelde vorm onhaalbaar. Wij onderschrijven de noodzaak om, waar nodig vergaande, stikstofreductie te realiseren, maar wel middels doordachte plannen waarin natuurherstel hand in hand gaat met leefbaarheid en duurzaam perspectief voor (agrarisch) ondernemers. De provincie Overijssel vindt de uitwerking in de brieven van de ministers niet passen bij een aanpak die we in Overijssel voorstaan. Daarnaast hebben wij sterke twijfels bij de betaalbaarheid ervan.
Maar, in Overijssel gaan wij ondertussen niet op onze handen zitten. Want als we niet snel maatregelen nemen, dan verslechtert de natuur nog verder, kunnen we onze ondernemers geen perspectief en zekerheid bieden en hollen we van rechtbankuitspraak naar rechtbankuitspraak. Het verstrekken van vergunningen blijft onmogelijk, nieuwe woningbouwprojecten kunnen niet uitgevoerd worden en we zakken als samenleving nog verder weg in het juridische stikstofmoeras.
Wij gaan daarom door met onze eigen aanpak zoals we dat al doen. Samen met onze ondernemers, inwoners en andere partijen. De afgelopen jaren hebben we laten zien dat we samen met onze partners de schouders onder complexe opgaven kunnen zetten en tot resultaat komen met een eigen breed gedragen Overijsselse aanpak. We nemen de ruimte om gebiedsgericht af te wijken van de stikstofdoelen zoals door het Kabinet zijn gegeven en te komen tot een aanpak die logischer en realistischer is, afgestemd met andere opgaven en over een reëlere tijdsperiode.
We verwachten van de Rijksoverheid een aanpak:
- Waarbij alle sectoren bijdragen aan de oplossing.
- Waarvoor middelen en instrumenten beschikbaar worden gesteld door het Rijk en met betrokkenen samen wordt gewerkt bij de opgave om natuur te herstellen en waar nodig volledig schadeloos gesteld worden.
- Waarbij er ook aandacht is voor de sociaal maatschappelijke gevolgen van de opgaven.
- Waar veel ruimte is voor maatwerk binnen gebiedsprocessen.
- Waar naast een bloeiende en diverse natuur ook een vitaal en dynamisch platteland en een duurzame toekomstbestendige agrarische sector die voedsel produceert centraal staan.
