Het voelt als een kleine Ootmarsumse enclave in het erve Asito, het thuisstadion van Heracles Almelo. In dit prachtige zwart-witte decor speelt zich de komende anderhalve week een heel bijzonder muziektheaterspektakel af. De muzikale familievoorstelling is gebaseerd op het inspirerende levensverhaal van de Zuid-Afrikaan Darius Dhlomo. Het is heel uniek dat Boudewijn Koops, zijn zus Madelief en Matthijs Spaltman onderdeel uitmaken van dit muzikale spektakel. Misschien is het nog wel unieker dat Boudewijn en Matthijs in dezelfde straat in Ootmarsum zijn opgegroeid. Dat was in de Grotestraat en dus in het centrum van de Siepelstad. Ze zaten naast elkaar op het trapje bij de kerk en in 2023 zitten ze naast elkaar op de trap waar Matthijs als onderdeel van de muziekband zijn bongo’s bespeelt. De percussionist van de band en wat heeft hij daar veel plezier in. Dat geldt ook voor een ontspannen Boudewijn Koops, die de hele wereld lijkt te kennen, maar die mogelijkheden op positieve wijze benut om anderen als artistiek leider op alle fronten een hoofdrol te laten spelen.
Ze klappen als driejarige, ze klappen ook nu nog als 38-jarige, want ze hebben elkaar nooit uit het oog verloren.
Is er een parallel met Darius Dhlomo?
Matthijs Spaltman kwam als adoptiekind vanuit het Braziliaanse Recife naar Ootmarsum. In die tijd best heel bijzonder en dat is ook wel de parallel met Darius Dhlomo, die als één van de eerste ‘zwarte’ voetballers naar Nederland kwam. “Ik was een baby van zes maanden en heb natuurlijk een hele andere ervaring, vertelt Matthijs Spaltman, “Darius kwam als een volwassen man naar ons land en kende alleen maar de apartheid in Zuid-Afrika waar hij zelfs op de dodenlijst stond. Hij verzette zich daadwerkelijk tegen het racisme in zijn land. Ik heb als kind een fijne jeugd gekend in Ootmarsum en ervaarde zeker in mijn jongste jaren geen enkele vorm van discriminatie. De eerste vervelende situaties maakte ik mee op het Voortgezet Onderwijs. We fietsten vanuit Ootmarsum via Rossum naar Oldenzaal en terug. Op dat moment was er een groep jongeren uit Rossum, die blijkbaar iets hadden tegen kinderen met een andere huidskleur en daarom wilde ik daar niet alleen langs fietsen en vroeg ik Boudewijn om met me mee te rijden. Als dat niet kon, nam ik een omweg. Op deze wijze heb ik confrontaties met deze groep jongeren weten te vermijden. Ik was er trouwens zelf nooit bewust mee bezig dat ik een andere kleur had dan de Nederlanders. Dat besef kwam later en nu ik meedraai in deze voorstelling over Darius Dhlomo wordt het me steeds duidelijker dat er een slavernij verleden is, maar ook dat ‘de wereld’ veel te veel problemen wil oplossen. Dat lukt ons niet als individu. Daar waar je invloed op hebt, is het goed om problemen op te lossen. Waar je geen invloed op hebt: ‘Let it be’. Steek dus geen energie in situaties waar je niets aan kunt veranderen. Het verhaal van Darius Dhlomo kun je op allerlei manieren uitleggen, maar de basis is dat hij vanuit een bedreigende situatie in Zuid-Afrika in een land kwam waar blanke mensen zijn koffer mee wilden nemen en met hem wilden praten. Dat was voor deze Zuid-Afrikaan echt een cultuurshock. Zelf woonde ik vanaf mijn negentiende bijna achttien jaar op Curaçao. Daar leerde ik mijn vriendin kennen en samen besloten we, ook voor onze beide kinderen om terug te keren naar Nederland. We wilden hen een goede opleiding bieden en er was maar één plek waar we naar terug wilden keren en dat was Twente. Mijn vriendin en ik voelen iedere keer weer de ‘knik’ in de brug bij Deventer over de IJssel. Als je die vanuit Gelderland passeert kom je thuis. Het lijkt echt een ander land, de omgeving, de natuur, de geur en de mentaliteit passen echt helemaal bij ons en wat dat betreft heb ik directe raakvlakken met Darius Dhlomo, die in dit stukje Nederland zijn thuis vond,” geeft Matthijs Spaltman zijn thuiskomen op hartverwarmende wijze weer.
De twee jochies
Voor Boudewijn Koops voelt zijn jeugd in Ootmarsum als iets heel bijzonders. “Matthijs en ik waren even oud. Dus deden we heel veel samen. Met carnaval maakten we het gezicht van Matthijs wit. In bad wilden we zijn bruine kleur er met een borsteltje afschrapen. Dat lukte natuurlijk niet. We waren kinderen.
We hebben altijd contact gehouden. In deze productie werken we nauw samen en dat maakt onze jeugdherinneringen weer heel bijzonder. In die beginjaren voelde het als heel gewoon en hadden we echt heel veel lol met elkaar. Met deze productie komen bepaalde voorvallen uit onze jeugd weer boven en dat zorgt toch voor een hele bijzondere ervaring, die we ons nooit gerealiseerd hebben,” beschrijft Boudewijn Koops de impact, die dit muziektheaterspektakelstuk op hen beiden heeft. Ze zijn heel druk met hun eigen ding, maar de rode draad is toch ‘die andere kleur’. “Deze hebben we in onze eigen jeugd nooit bewust zo ervaren, ondanks het wit maken en het bruine er af willen schrapen,” lacht Boudewijn. “In de huidige maatschappij lijkt alles anders. We willen ook tijdens dit spektakel inclusiviteit, want dat was ook echt een motto van Dhlomo, die niemand wilde achterstellen. Het mooie is wel dat we daar naar elkaar toe heel eerlijk in zijn, maar dat geldt ook binnen onze cast. We hebben in deze periode van repeteren en voorbereiding hele intensieve gesprekken gehad. Die zijn echt heel goed geweest en zorgen, ondanks andere meningen, voor een sterke vorm van teambuilding,” vertelt de artistiek leider van dit Dhlomo spektakel.
“Nu we hier op dit trapje zitten in het Heracles stadion met al die zwart-witte stoeltjes voelt het voor Matthijs en ik als thuiskomen. Ook hier klappen en lachen we. Natuurlijk zijn er verschillen, maar als je die met respect en waardering voor die ander een plek kunt geven, dan is noaberschap heel dichtbij.”
Een Zuid-Afrikaanse Tukker
Samen met zijn compagnon Ilona Kevelham is Boudewijn Koops in het verhaal van Darius Dhlomo gedoken. Ook Matthijs Spaltman is door alle repetities en gesprekken diep onder de indruk geraakt van deze Zuid-Afrikaanse legende. “Het is echt een pracht van een verhaal en het heeft zoveel invalshoeken, waardoor we deze productie op locatie hebben kunnen maken. Met zijn landgenoot Steve Mokone kwam hij als tweede ‘zwarte voetballer’ naar Nederland via de textielfabrikant ten Cate. Misschien wel één van de eerste ‘scoutingsdeals’ uit die tijd. Darius stond in Zuid-Afrika op de dodenlijst, maar het lukte hem toch om in 1958 naar Nederland te komen. Hij kwam aan op het station in Almelo. Heel toevallig stapte nog een zwarte man uit, die uit Senegal kwam. De toenmalige Heracles voorzitter gaf hem en niet Darius een hand. Al gauw werd het misverstand uit de wereld geholpen en kreeg Dhlomo alsnog een hand en die had hij nog nooit van een blanke man gekregen. Wat was het bijzonder dat een blanke man zijn koffer droeg. Ook het samen aan – en omkleden met blanke teamgenoten was geheel vreemd voor Darius Dhlomo. Hij kende Nelson Mandela, want samen boksten ze tegen elkaar. Zwart tegen zwart, want blank tegen zwart mocht absoluut niet in die jaren. In Nederland kon het wel en met al zijn talenten als voetballer, bokser en jazz – en bluesmuzikant veroverde hij zich een plek in de Twentse cultuur. Hij beschikte over eigenschappen, die een Tukker waardeert. Hij maakte contact, kon goed zingen, stelde zich open voor anderen en werkte op alle fronten hard. Hij bleef in deze regio, vond in Twente zijn liefde, en zette zich ook na zijn voetbalcarrière maatschappelijk in,” geven Matthijs en Boudewijn ‘summier’ aan waar het in dit muziekspektakelstuk allemaal om draait. Darius Dhlomo juichte toen Mandela werd vrijgelaten en wilde zich inzetten om het WK-voetbal naar Zuid-Afrika te halen. Op het vliegveld op zijn thuisbasis Durban werd hij onthaald door duizenden sympathisanten en dat voelde best heel goed. Toch knaagde er iets in hem en het duurde niet lang of het hoge woord kwam er uit: ‘Ik wil noar hoes’. Twente was zijn thuisbasis geworden waar hij noaberschap vond. Dat gevoel willen we samen uitdragen, want hoe mooi is het om naar elkaar om te zien, tijd voor elkaar te hebben en er voor elkaar te zijn. In dit muziekspektakelstuk brengen we heel veel van deze facetten bij elkaar. Darius Dhlomo is een legendarische Tukker geworden, die we met deze show over zijn leven echt recht doen. Een zwarte held en wie komt kijken zal zelf kunnen ervaren dat ook in 2023 mogelijkheden zijn om samen te bouwen aan een inclusieve maatschappij,” sluiten Boudewijn Koops en Matthijs Spaltman hun boeiende relaas af.
Op de site www.dhlomo.nl is verder alles te vinden over kaartverkoop, data en tijden. Het spektakelstuk speelt zich af in Erve Asito, het thuishome van de zwart-witten uit Almelo. Met twee ‘jochies’ uit Ootmarsum, die als volwassen broers samen optrekken om de wereld toch weer iets mooier te maken.
