Het Voltherbroek in Twente wordt gekenmerkt door onder andere elzenbroekbossen, blauwgraslanden en poelen. Het vochtige milieu is ideaal leefgebied voor vele soorten amfibieën waaronder poelkikker, kamsalamander en boomkikker. Deze soorten van afhankelijk van de poelen als voortplantingsgebied, het zijn de kraamkamers voor hun kroost. Maar wat als deze poelen worden overwoekerd door de invasieve exoot watercrassula…
Kerngebied voor beschermde soorten
Elk voorjaar trekken amfibieën als diverse soorten kikkers, padden en salamanders vanuit hun beschutte winterverblijven naar de poelen om zich voort te planten. De eitjes worden in klompen, strengen of individueel in een dubbelgevouwen blaadje gelegd in het water gelegd, waarna de volwassen dieren na de ei-afzet zich weer terug trekken in de omliggende grasland- en bospercelen. Voor beschermde soorten poelkikker, kamsalamander en boomkikker vormt het Voltherbroek een kerngebied voor de Twentse populaties. Maar in één van deze poelen is watercrassula gevonden, een waterplant die de voortplanting van de amfibieën in deze poel op den duur onmogelijk maakt.
Exoten
Watercrassula is een invasieve exoot. Met vetplantachtige blaadjes vormt het matten op vochtige oevers. Een waterplant afkomstig uit Australië, die snel oprukt en een hele poel kan overwoekeren, daarbij andere planten geen kans geeft te groeien. Ook kan de warme voorjaarszon niet meer het water opwarmen, en kunnen libellen en amfibieën geen eieren meer afzetten. Een plant uit Australië komt hier natuurlijk niet op eigen gelegenheid. Watercrassula wordt gebruikt voor in aquariums en vijvers. Zonder het te beseffen wat deze plant voor schade aan de Nederlandse natuur kan brengen wordt een plant bij het opschonen van een vijver of aquaria in een sloot terecht. Kleine blaadjes van de plant blijven aan de poten hangen van watervogels, amfibieën, onze eigen laarzen. Slechts een fractie van de plant kan al een nieuwe groeiplaats opleveren.
Drastische maatregelen
In de andere poelen in het Volthebroek en omliggende waterrijke gebieden is nog geen watercrassula waargenomen en dat houden we graag zo. Om er voor te zorgen dat het zich niet verder verspreid, is er door een deskundig team met specialisten op gebied van amfibieën en watercrassula bekeken hoe we deze invasieve exoot in deze specifieke poel kunnen bestrijden. De uitkomst is een drastische, maar noodzakelijke maatregel. Er is te veel watercrassula om het weg te halen, de poel moet worden gedempt om besmetting naar andere poelen te voorkomen.
Door de poel te dempen verdwijnt er een belangrijk voortplantingsgebied voor de amfibieën. Om dit verlies voor te zijn, zijn er afgelopen jaar ter compensatie twee nieuwe poelen gegraven in en nabij het Voltherbroek, die deze functie op zich kunnen nemen. De poelen liggen in een straal waarbinnen de amfibieën zich bewegen. En met succes, want bij één van de nieuwe poelen is al een boomkikker gesignaleerd.
Werkprotocol
De huidige poel wordt gedempt nu hij droog staat door de afhoudende regenval van afgelopen zomer. Doordat de poel droog staat is de kans op aanwezige dieren in de poel minimaal, en kan er met het dempen van de poel schoner gewerkt worden. De poel wordt gedempt met gebiedseigen grond, namelijk het grond van de nieuw gegraven poelen, die voor dit doeleinde in depot zijn gezet. Voor en tijdens het dempen worden de nog aanwezige amfibieën weggevangen door een ervaren ecoloog die de werkzaamheden ter plaatse begeleidt.
Deze stelt ook een ecologisch- en hygiënisch werkprotocol op. Een onderdeel daarvan is dat de afgevangen amfibieën enkele dagen in quarantaine worden gehouden. Er kunnen namelijk nog kleine delen van de watercrassula aan de poten blijven zitten, ze worden om die reden dagelijks schoongespoten. De afgevangen amfibieën worden na de quarantaineperiode uitgezet in de nieuwe poelen om daar voor nieuw nageslacht te zorgen. Hopelijk kunnen we komend jaar al proosten op nieuwe jonge amfibieën.
